Doanh nghiệp

Thông cáo sáng nay của Tập đoàn Đầu tư địa ốc No Va (Novaland, mã chứng khoán: NVL) cho biết công ty sẽ tái cấu trúc hoạt động, trong đó có một thay đổi là ông Bùi Thành Nhơn dự kiến trở lại hội đồng quản trị, dẫn dắt công ty và là người đại diện pháp luật.

Novaland dẫn lời ông Nhơn cho biết ông muốn trở lại “vì nghĩ rằng đã là doanh nhân thì phải chấp nhận đối mặt với khó khăn và thách thức”.

“Tôi mong rằng, với ý thức luôn thượng tôn pháp luật và tập trung vào lõi chuyên môn, khối rubic màu xanh sẽ tiếp tục toả sáng, góp phần mang lại niềm vui, hạnh phúc cho hàng triệu khách hàng, tiếp tục góp phần vào một nước Việt Nam phát triển”, ông Bùi Thành Nhơn cho biết.

Ông Bùi Thành Nhơn hiện không giữ chức vụ nào tại Novaland sau khi chuyển giao ghế Chủ tịch Hội đồng quản trị cho ông Bùi Xuân Huy từ tháng 1/2022. Khi đó, ông Nhơn cho biết sẽ trao quyền xây dựng chiến lược phát triển cho bộ máy điều hành quản lý mới, còn mình tập trung vào việc dẫn dắt và định hướng cho toàn bộ NovaGroup.

Ban lãnh đạo Novaland cũng thừa nhận công ty đang đối mặt với nhiều khó khăn như các doanh nghiệp khác do tình hình kinh tế thế giới và trong nước có những biến động khó lường. Các yếu tố như chiến tranh, lạm phát, hậu quả của dịch bệnh cùng chính sách thắt chặt tín dụng đã tác động mạnh đến kết quả kinh doanh của doanh nghiệp.

Việc ông Nhơn trở lại, theo thông cáo, là một phần trong đề án tái cấu trúc mà NovaGroup – cổ đông lớn nhất của Novaland – đang thực hiện để đảm bảo ổn định hoạt động sản xuất kinh doanh. Novaland sẽ xin ý kiến cổ đông để thay đổi cơ cấu Hội đồng quản trị, điều chỉnh số lượng thành viên từ 7 xuống 5 trước khi bầu lại thành viên HĐQT.

Ngoài ra, công ty cho biết đang cùng các cổ đông, đối tác nước ngoài, đội ngũ chuyên gia hàng đầu của EY – Parthenon, Công ty luật YKVN… đánh giá tổng thể tình hình và đưa ra các giải pháp tái cấu trúc toàn diện. Lãnh đạo EY – Parthenon Việt Nam cho biết dựa trên những phân tích ban đầu thì tình hình tài chính của Novaland lạc quan trong trung dài hạn.

Novaland trước đó cũng triển khai những giải pháp khác như tinh giảm ngành nghề chưa cần thiết, cắt giảm nhân sự, điều chỉnh lại chiến lược kinh doanh để tối ưu chi phí, tập trung nguồn lực hoàn thiện các dự án tại Bình Thuận, Bà Rịa – Vũng Tàu và trung tâm TP HCM.

Novaland là một trong 8 tổng công ty thành viên của NovaGroup – tiền thân là Công ty TNHH Thành Nhơn do ông Nhơn thành lập năm 1992. Theo báo cáo tài chính quý III/2022, Novaland đang có tổng tài sản xấp xỉ 260.000 tỷ đồng. Doanh thu chín tháng đầu năm đạt hơn 7.900 tỷ đồng, còn lợi nhuận sau thuế đạt hơn 2.050 tỷ đồng.

Novaland hiện có giá trị vốn hoá thị trường khoảng 42.600 tỷ đồng. Cổ phiếu của doanh nghiệp này vừa trải qua đợt điều chỉnh mạnh với 18 phiên giảm liên tiếp, khiến thị giá rơi từ vùng 70.000 đồng xuống 20.000 đồng. Sau thông tin NovaGroup sẽ chuyển nhượng 150 triệu cổ phiếu để có nguồn tiền cân đối tài chính, NVL đảo chiều đi lên và đang có chuỗi tăng trần hai phiên liên tiếp.

Phương Đông

Chủ trương mua cổ phiếu quỹ được Nam Long đưa ra trong bối cảnh thị trường chứng khoán, đặc biệt là nhóm cổ phiếu bất động sản vừa trải qua đợt điều chỉnh mạnh. NLG tuần trước thủng mốc 18.000 đồng, giảm 72% so với phiên giao dịch đầu năm nay. Cổ phiếu này mới phát tín hiệu hồi phục từ giữa tuần và đang nối dài mạch tăng trần phiên thứ tư liên tiếp, lên 23.050 đồng.

Cổ phiếu quỹ là cổ phiếu đã được công ty đại chúng phát hành và chính họ mua lại bằng nguồn vốn hợp pháp. Việc mua cổ phiếu quỹ có nhiều tác động như làm thanh khoản sôi động hơn, hạn chế tốc độ giảm giá của cổ phiếu hoặc thậm chí giúp cổ phiếu tăng giá trở lại. Trước đây, các công ty mua lại cổ phiếu quỹ trong những giai đoạn giảm giá và xem đó như một khoản đầu tư để sau này bán ra hoặc thưởng cho nhân viên.

Từ năm 2021, sau khi Luật chứng khoán năm 2019 có hiệu lực, doanh nghiệp sẽ tiến hành hủy lượng cổ phiếu quỹ đã mua, không còn được sử dụng để bán hoặc dùng làm cổ phiếu thưởng. Công ty đại chúng muốn mua lại cổ phiếu của chính mình phải tiến hành xin ý kiến cổ đông thông qua để giảm vốn điều lệ.

Tính đến cuối quý III, Nam Long có lợi nhuận chưa phân phối hơn 2.170 tỷ đồng và vốn điều lệ 3.829 tỷ đồng. Trong trường hợp sử dụng hết số tiền được thông qua, công ty có thể mua 43,3 triệu cổ phiếu (tính theo giá đóng cửa phiên 21/11). Lợi nhuận chưa phân phối và vốn điều lệ sẽ giảm một khoản tương tư.

Trước thông báo gom cổ phiếu quỹ, nhiều lãnh đạo của Nam Long đã đăng ký tăng tỷ lệ sở hữu. Cụ thể, Chủ tịch Hội đồng quản trị Nguyễn Xuân Quang muốn mua 1 triệu cổ phiếu. Hai con trai của ông Quang đăng ký mua mỗi người 1,7 triệu cổ phiếu. Giám đốc đầu tư của công ty dự kiến mua 100.000 cổ phiếu, còn Giám đốc tài chính mua 30.000 cổ phiếu.

Chín tháng đầu năm, Nam Long có doanh thu thuần hơn 2.700 tỷ đồng, gấp hơn ba lần so với cùng kỳ năm ngoái. Lợi nhuận sau thuế giảm 61%, đạt 276 tỷ đồng.

Trong báo cáo phân tích về Nam Long cuối tháng trước, nhóm phân tích Công ty Chứng khoán DSC cho rằng vấn đề về lãi suất và siết tín dụng khiến doanh thu năm nay của công ty không khả quan như dự đoán hồi đầu năm. DSC kỳ vọng giá mục tiêu 12 tháng tới của cổ phiếu NLG là 53.300 đồng.

Phương Đông

Đơn xin từ nhiệm của ông Nguyên được Chứng khoán BOS công bố cuối tuần này, không lâu trước khi diễn ra phiên họp cổ đông thường niên lần thứ ba.

Ông Nguyên tham gia Hội đồng quản trị Chứng khoán BOS từ giữa năm 2019 và không nắm giữ cổ phần tại công ty này. Ông mới được bầu làm Chủ tịch Tập đoàn FLC vào đầu tháng 7 – ba tháng sau khi cựu chủ tịch Trịnh Văn Quyết bị bắt.

Ông Nguyên là anh vợ ông Quyết. Ông được giới thiệu có hơn 17 năm kinh nghiệm kinh doanh, làm lãnh đạo tại nhiều doanh nghiệp.

Theo báo cáo thường niên công bố cuối tháng 4, Chứng khoán BOS dự kiến năm nay có doanh thu thuần 104 tỷ đồng và lãi trước thuế 41 tỷ đồng. Chỉ tiêu này tăng nhẹ so với mức doanh thu 94 tỷ đồng và lãi trước thuế 37 tỷ của năm 2021. Tuy nhiên, kế hoạch đến nay chưa được thông qua bởi hai phiên họp thường niên trước đó đều bất thành vì cổ đông tham dự không đủ 50% cổ phần có quyền biểu quyết.

Chứng khoán BOS cũng chưa công bố kết quả kinh doanh hai quý đầu năm nay với lý do Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước chưa cấp phép thay đổi người đại diện theo pháp luật nên không thể phát hành báo cáo tài chính.

Phương Đông

Ngày mai, Bộ trưởng Tài chính Hồ Đức Phớc và Thống đốc Ngân hàng Nguyễn Thị Hồng sẽ đăng đàn trả lời chất vấn. Trong đó, hoạt động phát hành trái phiếu thời gian qua là một trong những vấn đề “nóng” các vị trưởng ngành này phải giải trình.

Thực tế hoạt động phát hành trái phiếu đã có hai năm bùng nổ, đặc biệt là với hình thức phát hành trái phiếu riêng lẻ. Năm 2021, tổng khối lượng trái phiếu doanh nghiệp phát hành đạt gần 640.000 tỷ đồng, tăng gần 40% so với năm 2020, với gần 95% là phát hành riêng lẻ.

Sở dĩ có sự chênh lệch giữa hai hình thức riêng lẻ và đại chúng là do quá trình chào bán riêng lẻ diễn ra nhanh và đơn giản hơn về điều kiện phát hành, chuẩn mực công bố thông tin, quản trị điều hành. Doanh nghiệp cũng có thể chủ động người mua vì Luật Chứng khoán quy định hình thức chào bán riêng lẻ có thể dành riêng cho nhà đầu tư chuyên nghiệp hoặc dưới 100 nhà đầu tư.

Động lực tăng trưởng của kênh huy động này đến từ cả hai phía. Ở phía cung, nhu cầu vốn của hai nhóm chính là ngân hàng và các doanh nghiệp bất động sản thúc đẩy giá trị phát hành tăng liên tục. Và đây cũng là hai nhóm là chủ thể tham gia chính. Trong đó, các tổ chức tín dụng là đối tượng phát hành nhiều nhất, với hơn 36% tổng khối lượng toàn thị trường. Các doanh nghiệp bất động sản đứng thứ hai với gần 33,2%.

Ở phía cầu, lãi suất cao là lý do chính thu hút sự tham gia của các nhà đầu tư. Thống kê trong năm 2021, hơn 60% lượng phát hành thành công có lãi suất trên 8%. Quá nửa thị trường chào mức lãi suất từ 9% trở lên trong khi mức trung bình lãi ngân hàng của năm ngoái chỉ 5-6% một năm.

Đặc biệt, gần 7% tổng khối lượng phát hành, tương đương gần 43.000 tỷ đồng, có lãi suất phát hành trên 11%.

Lãi suất cao thu hút lượng lớn nhà đầu tư tham gia, khiến các đợt chào bán liên tục “cháy hàng”. Trong số này, nhà đầu tư cá nhân chiếm tỷ lệ không nhỏ.

Theo quy định, nhà đầu tư cá nhân chỉ được mua trái phiếu phát hành riêng lẻ nếu đạt đủ điều kiện là nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp. Rào cản mang tính kỹ thuật này hạn chế một phần sự tham gia ở kênh sơ cấp. Dù vậy, trên thị trường thứ cấp, nhà đầu tư cá nhân trở thành một trong những “người chơi” chính nhờ nhiều cách lách luật.

Tuy nhiên, trong khi thị trường tăng trưởng quá nóng, một bộ phận nhà đầu tư chạy theo lãi suất cao mà không đánh giá đúng mức độ rủi ro.

Trong báo cáo gửi Chính phủ, Bộ Tài chính cho biết, để chào mời mua trái phiếu riêng lẻ cho nhà đầu tư cá nhân, thị trường đã xuất hiện nhiều chiêu “lách” quy định.

Cách “lách” phổ biến nhất là nhà đầu tư cá nhân này được hướng dẫn mua trái phiếu chính phủ hoặc chứng khoán niêm yết trong 2-4 ngày, để đủ điều kiện được công nhận “nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp” (hiệu lực trong 1 năm). Ngoài ra, họ có thể sử dụng tài khoản vay ký quỹ để chứng minh danh mục chứng khoán nắm giữ có giá trị trên 2 tỷ đồng. Trong trường hợp không đủ điều kiện, việc mua trái phiếu riêng lẻ vẫn có thể thực hiện thông qua các hợp đồng dân sự.

Vụ việc tại Tập đoàn Tân Hoàng Minh là một ví dụ. Các công ty thành viên của tập đoàn này thực hiện 9 đợt chào bán trái phiếu riêng lẻ huy động hơn 10.000 tỷ đồng. Tuy nhiên, bên mua trái phiếu, tức trái chủ, lại chính là Tân Hoàng Minh. Số trái phiếu này sau đó tiếp tục được phân phối thứ cấp cho nhiều nhà đầu tư cá nhân.

Họ tham gia hợp đồng gọi là “Hợp tác đầu tư với Công ty TNHH Thương mại Dịch vụ Khách sạn Tân Hoàng Minh” để đầu tư trái phiếu. Kết quả là trái chủ thực sự lại là những cá nhân không hề có tên trên báo cáo kết quả phát hành.

Về phía doanh nghiệp phát hành, nguy cơ rủi ro cũng tiềm tàng ở một số đơn vị.

Trong báo cáo gửi Chính phủ, Bộ Tài chính cũng đề cập những rủi ro tiềm tàng từ hoạt động phát hành trái phiếu, trong đó có từ phía các đơn vị phát hành. Trong 358 doanh nghiệp phát hành trái phiếu riêng lẻ năm 2021, 57 công ty kinh doanh thua lỗ trước khi phát hành, 45 đơn vị có tỷ lệ đòn bẩy nợ hơn 10 lần, 10 doanh nghiệp có khối lượng phát hành trái phiếu gấp hơn 5 lần vốn chủ sở hữu.

Trong nhóm 20 doanh nghiệp bất động sản phát hành trái phiếu lớn nhất, nhiều doanh nghiệp có tỷ lệ khối lượng phát hành trên vốn chủ sở hữu gấp nhiều lần, thậm chí vài chục lần.

Công ty cổ phần Osaka Garden có vốn chủ sở hữu ở mức 270 tỷ đồng nhưng huy động khối lượng trái phiếu lên tới 7.700 tỷ đồng. Công ty TNHH Kinh doanh Bất động sản Mediterranean Revival Villas cũng tương tự, khi huy động 7.200 tỷ đồng trái phiếu trong khi vốn chủ sở hữu chỉ ở mức 153 tỷ.

Khi báo cáo kết quả phát hành, Osaka Garden cho biết số tiền thu về để đặt cọc chuyển nhượng một phần dự án, trong đó phần tài sản đảm bảo tiết lộ tên dự án này là Sài Gòn Bình An, tại quận 2, TP HCM. Dự án này cũng xuất hiện trong báo cáo kết quả phát hành trái phiếu của Công ty Hoàng Phú Vương, doanh nghiệp có vốn chủ sở hữu 800 tỷ nhưng huy động trái phiếu gần 4.700 tỷ đồng.

Tương tự, Mediterranena Revival Villas, doanh nghiệp có tỷ lệ huy động trái phiếu trên vốn chủ sở hữu năm 2021 gấp hơn 47 lần, cũng liên quan tới một dự án của nhà phát triển này.

Bên cạnh đó, việc huy động theo nhóm doanh nghiệp cũng xuất hiện trong danh sách các đơn vị phát hành nhiều nhất.

Ba công ty liên quan tới Sunshine Group gồm Công ty cổ phần Sunshine Homes, Công ty cổ phần Sunshine AM và Công ty Kinh doanh Nhà Sunshine huy động tổng cộng 10.100 tỷ đồng qua kênh trái phiếu trong năm 2021. Trong số này, Sunshine AM có tỷ lệ huy động trên vốn chủ sở hữu hơn 170%, còn Công ty Kinh doanh Nhà Sunshine ở mức hơn 730%.

Bộ Tài chính cho biết sắp tới sẽ quy định chặt chẽ hơn nhằm hạn chế doanh nghiệp phát hành trái phiếu có khối lượng gấp nhiều lần vốn chủ sở hữu, “gây mất an toàn trong hoạt động, ảnh hưởng để khả năng thanh toán”. Mỗi doanh nghiệp có thể chỉ được phát hành trái phiếu không quá ba lần vốn chủ sở hữu, nếu vượt trên một lần vốn chủ sở hữu thì phải có tài sản đảm bảo hoặc bảo lãnh thanh toán của tổ chức tín dụng.

Nếu xảy ra rủi ro thanh khoản, nhà đầu tư chỉ còn cách “bám víu” vào tài sản đảm bảo của các đợt phát hành. So với ngân hàng hay các nhóm doanh nghiệp khác, nhóm bất động sản có tỷ lệ tài sản đảm bảo trong các đợt phát hành trái phiếu cao hơn. Cụ thể, gần 58% khối lượng trái phiếu nhóm này phát hành được đảm bảo bằng bất động sản hoặc dự án, gần 24% đảm bảo bằng cổ phiếu, gần 10% được đảm bảo bằng tài sản khác.

Tuy nhiên, cơ quan quản lý cảnh báo rằng, những tài sản này vẫn chưa đủ để đảm bảo mức độ an toàn.

“Tỷ lệ trái phiếu có tài sản đảm bảo cao nhưng thực tế chất lượng tài sản đảm bảo chủ yếu là các dự án, tài sản hình thành trong tương lai hoặc cổ phiếu của các doanh nghiệp bất động sản. Trường hợp thị trường khó khăn, giá trị tài sản đảm bảo có thể không đủ để thanh toán gốc, lãi trái phiếu”, Bộ Tài chính cảnh báo.

Vụ việc tại Tân Hoàng Minh cũng làm rõ hơn cảnh báo này. 9 lô trái phiếu bị hủy đều có tài sản đảm bảo là dự án bất động sản hoặc cổ phiếu. Tuy nhiên, để có tiền hoàn trả cho nhà đầu tư, Tân Hoàng Minh hiện tại phải thanh lý nhiều dự án khác của tập đoàn. Việc chuyển nhượng cổ phiếu chưa từng được đề cập tới.

Ngoài các vấn đề nêu trên, còn một số rủi ro tiềm ẩn khác, theo Bộ Tài chính, là các công ty phát hành để góp vốn, mua cổ phần, mua trái phiếu của doanh nghiệp khác hoặc phát hành để chuyển vốn “lòng vòng” nhằm lách quy định về giới hạn cho vay hoặc đầu tư của ngân hàng. Có hiện tượng một số tổ chức tư vấn xây dựng hồ sơ chào bán có lợi cho doanh nghiệp để huy động vốn mà không cung cấp đầy đủ, chính xác thông tin cho nhà đầu tư.

Để hạn chế rủi ro, Bộ Tài chính cũng cho biết đang xây dựng Nghị định sửa đổi về quy định phát hành trái phiếu riêng lẻ. Quy định mới sẽ chặt chẽ hơn về điều kiện phát hành nhằm hạn chế việc doanh nghiệp phát hành trái phiếu gấp nhiều lần vốn chủ sở hữu, thu hẹp mục đích phát hành để tránh việc huy động vốn cho mục đích khác hoặc chuyển vốn lòng vòng. Ngoài ra, doanh nghiệp phát hành bắt buộc phải mua lại trái phiếu từ nhà đầu tư nếu vi phạm pháp luật và phương án phát hành.

Sáng 8/6, Bộ trưởng Tài chính Hồ Đức Phớc sẽ trả lời chất vấn còn Thống đốc Nguyễn Thị Hồng đăng đàn vào chiều cùng ngày.

Minh Sơn

Ngày mai, Bộ trưởng Tài chính Hồ Đức Phớc và Thống đốc Ngân hàng Nguyễn Thị Hồng sẽ đăng đàn trả lời chất vấn. Trong đó, hoạt động phát hành trái phiếu thời gian qua là một trong những vấn đề “nóng” các vị trưởng ngành này phải trả lời.

Thực tế hoạt động phát hành trái phiếu đã có hai năm bùng nổ, đặc biệt là với hình thức phát hành trái phiếu riêng lẻ. Năm 2021, tổng khối lượng trái phiếu doanh nghiệp phát hành đạt gần 640.000 tỷ đồng, tăng gần 40% so với năm 2020, với gần 95% là phát hành riêng lẻ.

Sở dĩ có sự chênh lệch giữa hai hình thức riêng lẻ và đại chúng là do quá trình chào bán riêng lẻ diễn ra nhanh và đơn giản hơn về điều kiện phát hành, chuẩn mực công bố thông tin, quản trị điều hành. Doanh nghiệp cũng có thể chủ động người mua vì Luật Chứng khoán quy định hình thức chào bán riêng lẻ có thể dành riêng cho nhà đầu tư chuyên nghiệp hoặc dưới 100 nhà đầu tư.

Động lực tăng trưởng của kênh huy động này đến từ cả hai phía. Ở phía cung, nhu cầu vốn của hai nhóm chính là ngân hàng và các doanh nghiệp bất động sản thúc đẩy giá trị phát hành tăng liên tục. Và đây cũng là hai nhóm là chủ thể tham gia chính. Trong đó, các tổ chức tín dụng là đối tượng phát hành nhiều nhất, với hơn 36% tổng khối lượng toàn thị trường. Các doanh nghiệp bất động sản đứng thứ hai với gần 33,2%.

Ở phía cầu, lãi suất cao là lý do chính thu hút sự tham gia của các nhà đầu tư. Thống kê trong năm 2021, hơn 60% lượng phát hành thành công có lãi suất trên 8%. Quá nửa thị trường chào mức lãi suất từ 9% trở lên trong khi mức trung bình lãi ngân hàng của năm ngoái chỉ 5-6% một năm.

Đặc biệt, gần 7% tổng khối lượng phát hành, tương đương gần 43.000 tỷ đồng, có lãi suất phát hành trên 11%.

Lãi suất cao thu hút lượng lớn nhà đầu tư tham gia, khiến các đợt chào bán liên tục “cháy hàng”. Trong số này, nhà đầu tư cá nhân chiếm tỷ lệ không nhỏ.

Theo quy định, nhà đầu tư cá nhân chỉ được mua trái phiếu phát hành riêng lẻ nếu đạt đủ điều kiện là nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp. Rào cản mang tính kỹ thuật này hạn chế một phần sự tham gia ở kênh sơ cấp. Dù vậy, trên thị trường thứ cấp, nhà đầu tư cá nhân trở thành một trong những “người chơi” chính nhờ nhiều cách lách luật.

Tuy nhiên, trong khi thị trường tăng trưởng quá nóng, một bộ phận nhà đầu tư chạy theo lãi suất cao mà không đánh giá đúng mức độ rủi ro.

Trong báo cáo gửi Chính phủ, Bộ Tài chính cho biết, để chào mời mua trái phiếu riêng lẻ cho nhà đầu tư cá nhân, thị trường đã xuất hiện nhiều chiêu “lách” quy định.

Cách “lách” phổ biến nhất là nhà đầu tư cá nhân này được hướng dẫn mua trái phiếu chính phủ hoặc chứng khoán niêm yết trong 2-4 ngày, để đủ điều kiện được công nhận “nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp” (hiệu lực trong 1 năm). Ngoài ra, họ có thể sử dụng tài khoản vay ký quỹ để chứng minh danh mục chứng khoán nắm giữ có giá trị trên 2 tỷ đồng. Trong trường hợp không đủ điều kiện, việc mua trái phiếu riêng lẻ vẫn có thể thực hiện thông qua các hợp đồng dân sự.

Vụ việc tại Tập đoàn Tân Hoàng Minh là một ví dụ. Các công ty thành viên của tập đoàn này thực hiện 9 đợt chào bán trái phiếu riêng lẻ huy động hơn 10.000 tỷ đồng. Tuy nhiên, bên mua trái phiếu, tức trái chủ, lại chính là Tân Hoàng Minh. Số trái phiếu này sau đó tiếp tục được phân phối thứ cấp cho nhiều nhà đầu tư cá nhân.

Họ tham gia hợp đồng gọi là “Hợp tác đầu tư với Công ty TNHH Thương mại Dịch vụ Khách sạn Tân Hoàng Minh” để đầu tư trái phiếu. Kết quả là trái chủ thực sự lại là những cá nhân không hề có tên trên báo cáo kết quả phát hành.

Về phía doanh nghiệp phát hành, nguy cơ rủi ro cũng tiềm tàng ở một số đơn vị.

Trong 358 doanh nghiệp phát hành trái phiếu riêng lẻ năm 2021, 57 công ty kinh doanh thua lỗ trước khi phát hành, 45 đơn vị có tỷ lệ đòn bẩy nợ hơn 10 lần, 10 doanh nghiệp có khối lượng phát hành trái phiếu gấp hơn 5 lần vốn chủ sở hữu.

Trong nhóm 20 doanh nghiệp bất động sản phát hành trái phiếu lớn nhất, nhiều doanh nghiệp có tỷ lệ khối lượng phát hành trên vốn chủ sở hữu gấp nhiều lần, thậm chí vài chục lần.

Công ty cổ phần Osaka Garden có vốn chủ sở hữu ở mức 270 tỷ đồng nhưng huy động khối lượng trái phiếu lên tới 7.700 tỷ đồng. Công ty TNHH Kinh doanh Bất động sản Mediterranean Revival Villas cũng tương tự, khi huy động 7.200 tỷ đồng trái phiếu trong khi vốn chủ sở hữu chỉ ở mức 153 tỷ.

Khi báo cáo kết quả phát hành, Osaka Garden cho biết số tiền thu về để đặt cọc chuyển nhượng một phần dự án, trong đó phần tài sản đảm bảo tiết lộ tên dự án này là Sài Gòn Bình An, tại quận 2, TP HCM. Dự án này cũng xuất hiện trong báo cáo kết quả phát hành trái phiếu của Công ty Hoàng Phú Vương, doanh nghiệp có vốn chủ sở hữu 800 tỷ nhưng huy động trái phiếu gần 4.700 tỷ đồng. Sài Gòn Bình An hiện đã được đổi tên thành The Global City, nằm trong danh mục các dự án đang phát triển của Masterise Homes. Tương tự, Mediterranena Revival Villas, doanh nghiệp có tỷ lệ huy động trái phiếu trên vốn chủ sở hữu năm 2021 gấp hơn 47 lần, cũng liên quan tới một dự án của nhà phát triển này.

Bên cạnh đó, việc huy động theo nhóm doanh nghiệp cũng xuất hiện trong danh sách các đơn vị phát hành nhiều nhất. Ba công ty liên quan tới Sunshine Group gồm Công ty cổ phần Sunshine Homes, Công ty cổ phần Sunshine AM và Công ty Kinh doanh Nhà Sunshine huy động tổng cộng 10.100 tỷ đồng qua kênh trái phiếu trong năm 2021. Trong số này, Sunshine AM có tỷ lệ huy động trên vốn chủ sở hữu hơn 170%, còn Công ty Kinh doanh Nhà Sunshine ở mức hơn 730%.

Bộ Tài chính cho biết sắp tới sẽ quy định chặt chẽ hơn nhằm hạn chế doanh nghiệp phát hành trái phiếu có khối lượng gấp nhiều lần vốn chủ sở hữu, “gây mất an toàn trong hoạt động, ảnh hưởng để khả năng thanh toán”. Mỗi doanh nghiệp có thể chỉ được phát hành trái phiếu không quá ba lần vốn chủ sở hữu, nếu vượt trên một lần vốn chủ sở hữu thì phải có tài sản đảm bảo hoặc bảo lãnh thanh toán của tổ chức tín dụng.

Nếu xảy ra rủi ro thanh khoản, nhà đầu tư chỉ còn cách “bám víu” vào tài sản đảm bảo của các đợt phát hành. So với ngân hàng hay các nhóm doanh nghiệp khác, nhóm bất động sản có tỷ lệ tài sản đảm bảo trong các đợt phát hành trái phiếu cao hơn. Cụ thể, gần 58% khối lượng trái phiếu nhóm này phát hành được đảm bảo bằng bất động sản hoặc dự án, gần 24% đảm bảo bằng cổ phiếu, gần 10% được đảm bảo bằng tài sản khác.

Tuy nhiên, cơ quan quản lý cảnh báo rằng, những tài sản này vẫn chưa đủ để đảm bảo mức độ an toàn.

“Tỷ lệ trái phiếu có tài sản đảm bảo cao nhưng thực tế chất lượng tài sản đảm bảo chủ yếu là các dự án, tài sản hình thành trong tương lai hoặc cổ phiếu của các doanh nghiệp bất động sản. Trường hợp thị trường khó khăn, giá trị tài sản đảm bảo có thể không đủ để thanh toán gốc, lãi trái phiếu”, Bộ Tài chính cảnh báo.

Vụ việc tại Tân Hoàng Minh cũng làm rõ hơn cảnh báo này. 9 lô trái phiếu bị hủy đều có tài sản đảm bảo là dự án bất động sản hoặc cổ phiếu. Tuy nhiên, để có tiền hoàn trả cho nhà đầu tư, Tân Hoàng Minh hiện tại phải thanh lý nhiều dự án khác của tập đoàn. Việc chuyển nhượng cổ phiếu chưa từng được đề cập tới.

Ngoài các vấn đề nêu trên, còn một số rủi ro tiềm ẩn khác, theo Bộ Tài chính, là các công ty phát hành để góp vốn, mua cổ phần, mua trái phiếu của doanh nghiệp khác hoặc phát hành để chuyển vốn “lòng vòng” nhằm lách quy định về giới hạn cho vay hoặc đầu tư của ngân hàng. Có hiện tượng một số tổ chức tư vấn xây dựng hồ sơ chào bán có lợi cho doanh nghiệp để huy động vốn mà không cung cấp đầy đủ, chính xác thông tin cho nhà đầu tư.

Để hạn chế rủi ro, Bộ Tài chính cũng cho biết đang xây dựng Nghị định sửa đổi về quy định phát hành trái phiếu riêng lẻ. Quy định mới sẽ chặt chẽ hơn về điều kiện phát hành nhằm hạn chế việc doanh nghiệp phát hành trái phiếu gấp nhiều lần vốn chủ sở hữu, thu hẹp mục đích phát hành để tránh việc huy động vốn cho mục đích khác hoặc chuyển vốn lòng vòng. Ngoài ra, doanh nghiệp phát hành bắt buộc phải mua lại trái phiếu từ nhà đầu tư nếu vi phạm pháp luật và phương án phát hành.

Sáng 8/6, Bộ trưởng Tài chính Hồ Đức Phớc sẽ trả lời chất vấn còn Thống đốc Nguyễn Thị Hồng đăng đàn vào chiều cùng ngày.

Minh Sơn